In het centrum van Den Haag speelde zich onlangs een heftig tafereel af. Een man belandde in een conflict met drie anderen, waarbij de situatie snel uit de hand dreigde te lopen.
Wat vooral opviel: de reacties van de omstanders. Terwijl sommigen voorzichtig probeerden te sussen, bleven de meesten toekijken.
Smartphones werden erbij gepakt om het voorval vast te leggen, maar daadwerkelijk ingrijpen van omstanders bleef uit.
Angst en terughoudendheid
Dit soort situaties duiken steeds vaker op in het nieuws en op sociale media. Gewelddadige incidenten worden gefilmd, maar nauwelijks iemand grijpt in.
Angst voor eigen veiligheid speelt hierin een grote rol. Niemand wil zelf in een gevaarlijke situatie terechtkomen of slachtoffer worden.
Daarnaast lijkt er sprake van een bredere maatschappelijke verschuiving. Het gevoel van gezamenlijke verantwoordelijkheid neemt af, terwijl individualisme toeneemt.
Waar vroeger sneller instinctief werd ingegrepen, maken mensen nu een bewuste afweging: “Is het mijn risico waard?”
Vertrouwen in instanties en het bystander-effect
Een ander aspect is het vertrouwen in autoriteiten. Veel mensen twijfelen of hun ingrijpen zin heeft en of de politie snel genoeg kan handelen. Wanneer dat vertrouwen ontbreekt, kiezen mensen eerder voor afstand bewaren.
Daarbovenop speelt het bekende bystander-effect: hoe meer omstanders aanwezig zijn, hoe kleiner de kans dat iemand de eerste stap zet. Iedereen wacht op elkaar, met als gevolg dat niemand daadwerkelijk in actie komt.
Oplossingen en vragen
Toch zijn er ook voorbeelden van burgers die wél ingrijpen en zo escalatie voorkomen. Maar de vraag blijft: kunnen we dit van iedereen verwachten?
Niet iedereen voelt zich fysiek of mentaal in staat om in te grijpen in een conflict. Misschien ligt de oplossing niet alleen bij de individuele burger, maar ook bij preventieve maatregelen.
Meer zichtbare politie, betere voorlichting en trainingen over hoe je veilig kunt handelen in crisissituaties, zouden kunnen bijdragen aan meer bereidheid om hulp te bieden.
Signaal voor de samenleving
Het incident in Den Haag laat zien dat dit thema niet genegeerd kan worden. Het roept vragen op: hoe herstellen we het gevoel van maatschappelijke verantwoordelijkheid?
Moeten we terug naar een cultuur waarin mensen elkaar sneller aanspreken op gedrag, of ligt de nadruk vooral bij de overheid om veiligheid te waarborgen?
Eén ding is duidelijk: dit gesprek moet gevoerd blijven worden. Want als steeds meer mensen slechts toeschouwer zijn, wie staat er dan nog op als wijzelf in de problemen komen?
